Tääl: Da biise tjarschere foon Kathrinenherd

tjarschere

 

Önj Kathrinenherd, ååstrie foon Garding (Gaarn) an aw e wäi tu Tetenbüll läit deer en Haubärj ma trii ålkeniire. Dåt säit wat am e grutelse foont börestää. Dideere Haubärj as for ambai trii manschenålre apseet wörden, ouers di häi en forgunger, an dåt üülj stää häi ål – jüst as dåt nai stää nü uk- aw tou åkepoorte grute schileraie. Awt iin åk as deer en gruten suurten hängst an am ham wårt ferteeld, dåt hi treepe ap an dil luupe köö an dåt hi åltens wider foon åliine tu hüs fün, wan tum baispal san hiire önj en krouf/ kröif piisful wörden wus an aw e tuhüs-wäi ooftng önj sleep feel (Iir häin da kröife en grut döörfård, weer huum oufspåne köö, weer da hängste dan uk wååder an fouder füünj köön, ouers di hängst köö uk forspånd stönjen bliwe an düli aw san hiire unti sin hiirschap löre) dan wörd dideere hängst san äine „navigator“ an fün ålt wider di wäi tu e hüüse an bousem.

Aw dåt ouder åk stoont en gruten moon an aw e sid foon ham en latjen. Da san biise tjarschere   hääwe as hoonwärkstjüch en floil önj e hönj. Deer stoont uk wat schraawen. Uner di grute: “Ik ban di moon, deer tjarsche koon.“  Uner di latje: “Ik koon uk nooch tjarsche, wan’t ham dan luunie deet.“ An natörlik, deer steecht en tääl ääder an följk ferteelt:

Dåt tääl:

Heer wus iinjsen en moon, sü grut an sü stark, dåt et niimen jäif, wat ham ouertrumfe köö, ai bait ääsen an ai bait tjarschen – an di et duurst, tursch’r hål tu düüdje. Deeram köö hi uk nån måker fine an wan hi wilems aw et mårked foon Garding (W. L. Andresen schraft: Gaarn) wus for an fin en heelper, sää en arken tu ham: „Nåån, ik ai. Ma de wälj je ai iinjsen di döiwel tuhuupe tjarsche.“

As hi et nü likes iinjsen wider präiwed, köm ham en latjen kjarl önj en suurten ruk önjtiinj an frååged di grute: „Bast dü di moon, deer tjarsche koon?“ „Joo, ik ban di moon, deer tjarsche koon“, swåård di grute, an di latje miinjd: „Ik koon uk nooch tjarsche, wan dåt årbe ham mån luunie koon. Wäät et iinjsen ma me präiwe, wäät me as måker heewe?“ Di grute wust jarst ai, wat’r  deertu seede an miine schölj, ouers swåård dan lächthaane: „Kam mån ma. Ik hääw ål oudere måkere hädj an da hääw ik åål tu düüdje turschen, ouers dü schuchst goorai sü dääsi üt for an wees en tjarscher. Kam mån ma.“ „Nåån, nåån, sü gau schiitje da proise ai“, swåård di latje. „Ik kam jarst mjarne, ik schal jarst min äin floil hååle.“ Ouers di grute toocht, dåt di latje knipe wälj an ål trung deerouer wörden wus an sää deeram: „Wan’t deerönj lade schal, sü koon ik (koon’k) de heelpe. Dü koost iinj foon me liine.“  Ouers di latje wälj ai an sää: „Nåån, nåån, ik schal min äin heewe.“ „Sü as dü wäät, dan schäk ik man knächt. Seed, weer hi’s hååle koon.“  „Dan schal’r en woin manaame an huum tut awlouen heewe, dreege koon’r ’s ai.“ Di grute lååked likap ouer sün grutpuscher, ouers hi wälj siinj, hüdänji et spal ouftuluupen köm an schaked en woin.

As di knacht tubäägköm an e floil aw e woin häi, schölj’r heelp bait ouflouen heewe, dan åliine köö’r dåt diilj ai tuuple. Jü floil wus riin an ål üt joorn. Deer lååked di grute ai mör, an da biise uugeden nü oufstää, haane tu di böre, wat ål aw sin tjarschere lörd.

As ja in awt fiirkånt kömen, sää di latje tu e börewüf, wat önj e döör stöö: „Jü* schal weesegödj åål har putetjüch foont riich naame. Wan we jarst önj e gung san, as et tu lääs.“  Jü börewüf toocht, dåt et en spoos weese schölj an smeeld en kink ouer sün tjåperai.

„Nä, ouers dan as et uk ai min schälj, wan deer wat ferkiirds schait. Ik hääw har nü woorschoud“, sää’r an stååped aw e lu tu , weer da knachte ål maning kornbüne dil foon e looft sman häin.  Da biise tjarschere stalden jam ap, di latje däi di jarste sliik – an åål da talere, fåte, krooge an kupe hoopeden ma grut rabaler foon e riige dil aw e teele an gingen deer tu gröis.

Nü såch di grute, dåt deer ålwer ääder dåt snååk foon di latje wus, ouers jeewe wälj’r ham ai an nü turschen da biise tu håks/ am e weed, sliik am sliik, e lu ap an dil, bit ja åål da kornkjarle riin-an-ål tu määl turschen häin an et strai as håkels döör e luft ambaistuuf. Da manschne foont stää stöön bütefor an wusten ai, wat’s ma jare ångst an gruuen apstale schönj. Deer ging wat for ham, wat nån gouen iinje naame köö. Wjarn et dääsie, wjarn et döiwele, wat deerbane rooseden?!

Di grute häi et ål lung mårked, dåt et heer am wat hiilj ouders ging as bloot am en däik böreårbe. Hi häi en föölen ouermoon fünen, deer/wat ham tu lifs wälj. Deer soomeld hi nuch iinjsen åål sin kreefde an seet et tempo/tämpo ap, an da sliike feelen nü sü gau, dåt’s ai tu teelen wjarn; di latje fülid ma an driif et nuch eere an wiler an sü bliifen ja bai ma dideere haksedoons, bit dåt di grute amstjarted an düüdj laden bliif.

Sün düünjs belaawet huum goodloof bloot iinjtooch önj sin laawen, an tudåt dideere gruulike strid twasche da biise tjarschere ai ferjin wårde schölj, leet di böre da biise tjarschere aw jü iin poort oufschilere.

Ouers sam manschne miinjden an ferteelden, wan da bjarne di een ål tu beed wjarn, dåt deer wat ouders önj e gung wään wus an dåt di grute felicht en besäk üt e heele füngen häi. Huum wiitj?

Lasmoot wårde

Wård lastmoot önj e Friisk Foriining

Hark iinjsen

Di frasche podcast for enarken wat hål frasch hiire wal.