Statuute
§ 1
Di noome än di spräke
Jü foriining heet di noome „Friisk Foriining“.
Jü foriining heet sin stää önj Bräist än as önjt feriinsfertiiknis indräägen.
Di spräke foon e foriining as friisk.
§ 2
Dåt müülj
Jü foriining as jü ouerregjonaal foriining önj Nordfraschlönj, wat har for friiske spräke än friisk kultuur inseet.
Jü foriining heet dåt müülj, e frasche hiimstounpleege än hiimstounswaasen tu stipen, döördåt frasche spräke önje wråål kamt än pleeged wård, än e frasche kultuur önje grundtvigianisch san tu schöölen än tu stipen.
Jü foriining stipet, dåt huum e frasche hiimstoun, e historie än sin äinweesen bääder ferstoont
Da statuute wårde besuners gödj amseet döör:
- kontakt än tuhuupeuugen ma oudere manerhäide önj Europa.
- Frasche schake tu laawe (biikefäst, bjarnebiike än oudere keere).
- Frasche kultuurmeetinge as tuum biispaal harfsthuuchschölj, bjarneeeftermadi, ütfluche.
- Fordreeginge än ütstalinge, spräkekurse än seminoore (sü as we dåt ål iinjsen mååged heewe ma fordereeginge tu di frasche schöljunerrucht unti teootersemonoore aw frasch).
- Öfentliksårbe ouer e kulturr-årbe foon e frasch manerhäid.
- Unerhüüljen foon en fersoomlingshüs tuhuupe ma Risem Schölj – Riseum Skole for sam meetinge.
- Gremiiårbe for e frasch följksfloose bait lön Slaswig-Holstiinj än bai di bund.
.
§ 3
Dåt tuhuupeårben ma e dånsch manerhäid än et norden
Jü foriining årbet ma e Söödschlaswiksche Feriin (Sydsesvigsk Forening, SSF) tuhuupe, for än stip gemiinschaplik da biise kultuure än for än plääg än bewåår da frünschaplike än kulturäle kontakte tut skandinaawisch norden.
§ 4
Jü gemiinnjütihäid
(1) Jü foriining uuget bloot än diräkt for da gemiinnjütie müüle, önje san foon di oufschnit „stüür müülje“ foon e stüür-gesäts.
(2) Jü foriining tråchtit ai eefter en finansjälen ouerwanst. Jü ferfüüljiet ai tu jarst müülje, am giilj tu fertiinen.
(3) Da madle foon jü Foriining mötj bloots for keere ütdänj wårde, wat tu da statuute pååse. Da lasmoote fue niinj giilj foon jü Foriining.
(4) Niimens mötj giilj füünj, wat ai tu dåt müülj pååst, unti giilj füünj, wat ordi foole as.
§ 5
Da lasmoote än kooperatiiwe lasmoote
Åle friiske än da waane foon e friiske koone lasmoot wårde, wan’s önjt manst fjouertäin iir üülj san. Deer ütouer koone uk famiilie lasmoot wårde. Åle lasmoote wat önjt manst fjouertäin iir üülj san, hääwe iinj stim aw e lasmootefersoomling.
Feriine koone kooperatiiwe lasmoote wårde. Ja hääwe iinj stim aw e lasmootefersoomling.
Am lasmoot tu wården, schal följk en schraftlik insäken tut sekretarioot ruchte. Et stjör önjtschååst ouert insäken önjtmanst önj e luup foon tra moune. Följk jült as lasmoot foon di däi ouf önj, weer et stjör dåt insäken gödjkånd heet.
§ 6
Dåt lasmootekontingänt
Et stjör sloit for, hü huuch et lasmootekontingänt weese schal än e lasmootefersoomling läit et lasmootekontingänt fååst.
§ 7
Jü ütmalding üt e foriining
Da lasmoote hääwe dåt rucht, än trees tut iinje foont kaländeriir üt e foriining üt. Följk schal ham deertu schraftlik tut sekretarioot wiinje.
§ 8
Dåt ütsliten foon lasmoote
Dåt stjör koon en lasmoot üt e foriining ütslite, wan et stjör iinjstimi di önjdråch tut ütsliten gödjkånt. Dåt ütsliten foon en lasmoot, wat tut stjör foon e foriining hiirt, as bloot döör e lasmootefersoomling möölik. Deertu as en mörhäid foon trii fiirdepårte foon da lasmoote, wat tustääse san, nüsi.
§ 9
Årbeskrise
(1) Önj e foriining koone bit tu fiif årbeskrise inruchted wårde. Ja wårde foont stjör inseet. Ark lasmoot koon bai en årbeskris mamååge. Arken årbeskris kiiset en sprääger(in) for tou iir, wat da inträse foon e årbeskris ouerfort stjör än ouerfor e foriining fertreet.
(2) Da årbesfloose foue for jare årbe stipe döört sekretarioot.
§ 10
Jü lasmootefersoomling
Arks iir am uursem wårt en lasmootefersoomling döörfjart, for än:
- kiis da lasmoote foont stjör (ark tweed iir),
- kiis twäär kasepräiwere än jare stääfertreesere for dåt iir, weer ham e rääkensfääring aw betjucht,
- hiir e iirsberucht än et oufrääken foont fergingen iir än stim ouer biise keere ouf,
- beslit di hüshüüljploon fort tukaamen iir,
- snååk än beslit ouer oudere keere, wat ma e foriining tuhuupehånge.
Jü inlååsing ma en däisfüli schal önjt manst tou wääge for e lasmootefersoomling döört sekretarioot tu da lasmoote bekånd wårde.
Dåt stjör as deer ütouer ferplächtet tu en lasmootefersoomling intulååsien, wan manstens fiiwäntwunti lasmoote dåt ferlänge.
Jü lasmootefersoomling önjtschååst ma e iinjfåch mörhäid foon da lasmoote, wat tustääse san, wan da statuute ninte ouders forschriwe.
Dåt stjör koon geeste tu e lasmootefersoomling inlååsie.
§ 11
Dåt stjör
(1) Dåt stjör seet ham üt manst 5 än huuchstens 7 lasmoote tuhuupe. Önjt stjör koone bloots lasmoote foon e foriining kiiset wårde. Persoone, wat bai e foriining önjstald san, koone ai lasmoot foont stjör wårde.
(2) Tut stjör hiire di/jü jarst(e), tweed(e) än treed(e) formoon/-wüset, ån punghüüljer än önjt manst twäär baisatere. Dåt stjör koon beslite, wan önjt manst tra lasmoote foont stjör – deermade di/jü jarst(e) unti tweed(e) formoon/-wüset – tustääse san. Dåt stjör beslit ma en iinjfåch mörhäid foon da lasmoote, wat tustääse san. Di/jü jarst(e), formoon/-wüset wård foon di tweed(e) än treed(e) formoon/-wüset fertrin.
(3) Wat huum önjt sjör mååget, as önje grün iirenåmtlik. Jü Foriining koon deerfoon oufwike än for e årbdstid än e årbedsinsats lüün betåle, wan deer e lamootefersoomling dåt sü beschlin heet. Wat nau deerfoon oufwiked, schal schrawtlich in önj en ferdrach räigeld wårde, § 11, oufschnit 1, seeting 2 foon da statuute jüle önj deheere fål ai.
§ 12
Da apgoowe än plächte foont stjör
(1) Dåt stjör fjart e foriining. Di/jü jarst(e) formoon/-wüset, tweed(e) än treed(e) formoon/-wüset fertreese di feriin eefter büten än ouerfort rucht. Dåt stjör koon fertreesere inseete, wat jü foriining önj wase keere ma en fulmåcht ruchtlik ferplächtend fertreese koone. E fulmåcht jült bloots for da keere, wat afawfoorie fåstläid wörden san.
(2) Wan en krediit apnümen unti en oudern sliik foon schül, wat huuger as e sööme foon 500 euro as, ingängen wårde schal, as et nüsi än fou e tustiming foon e punghüüljer; bai en sööme foon ouer 1.000 euro schan önjt manst fjouer füftepårte foon da lasmoote foont stjör tustime.
(3) Dåt stjör meet önjt manst fjouer tooche önjt iir. Di/jü jarst(e) formoon/-wüset lååsit ma en frist foon önjt manst iinj waag tut stjörmeeting in.
(4) Dåt stjör beslüt forålem am:
- di årbesploon än da aktiwitääte foon e foriining,
- en forsliik for e lasmootefersoomling for en hüshüüljploon fort tukaamen iir,
- en forsliik for e lasmootefersoomling fort kiisen foon lasmoote foont stjör,
- dåt inruchten foon årbesfloose än distrikte,
- da insäkene for projäkte än am oudere insäkene,
- dåt apnaamen foon naie lasmoote,
(5) Da fertreesere foon e foriining önj greemie foon oudere feriine än organisatsjoone. Oufsänj deerfoon koon et stjör ouer åål dåt önjtschiise, wat ai tu da apgoowe foon e lasmootefersoomling hiirt än koon bestime, wat for stjörlasmoote önjsnååked wårde foon äinkelte, kooperatiiwe lasmoote än årbedskrise än huum jü Foriining önjt stjör foon e dånsche schöljferiin fertreet. Da formoons foon da kooperatiiwe lasmoote, da sprääger foon da årbedskrise än e fertreeser önjt stjör foon e Dånsche Schöljferiin koone ferlänge, dåt teeme foons jarnge apgoowe-berik aw e däisfüli foont näist meeting foont stjör kame. Dertu heewes dåt rucht tu snååken. Da däisfüli-punkte kaame tujarst aw e däisfüli. Da formoons foon da kooperatiiwe lasmoote, da sprääger foon da årbedskrise än e fertreeser önjt stjör foon di Dånsche Schöljferiin schan tumandst iin tooch önjt iir beruchte koone.
(6) Dåt stjör lååsiet iinj tooch önjt iir ål da formoons foon da kooperatiiwe lasmoote än da sprääger foon da årbedskrise tu en klausuur-meeting in.
§ 13
Da prutukole
(1) Ouer e lasmootefersoomling än da öfentlike än ai-öfentlike stjörmeetinge schan prutukole fjard wårde. Da prutukole schan foon di/jü jarst(e) formoon/-wüset än foon iinj lasmoot foont stjör unerschraawen wårde.
(2) Da öfentlike än ai-öfentlike prutukole schan tu et stjör än da öfentlike prutukole tu da formoons foon da kooperatiiwe feriine än da sprääger foon da årbedskrise schakd wårde. Da öfentlike prutukole san awe inesid foon jü Foriining.
§ 14
Dåt sekretarioot
Jü foriining heet en sekretarioot, wat for e foriining årbet än di ferbining tu da kooperatiiwe lasmoote än da årbedskrise aprucht hålt. Dåtdeer årben ruchtet ham eefter da statuute än aptu eefter da önjwisinge foon di/jü jarst(e) formoon/-wüset unti foont stjör. Et stjör koon di geschäftsfäärer e fulmåcht düünj, jü Foriining tuhuupe ma da stjör-lasmoote önje san foon §26 BGB tu fertreesen.
§ 15
Dåt oufrääken
Da innoome foon e foriining schan bloot deertu brükd wårde, am da foriiningsütjeefte tu betåålen.
§ 16
Dåt iir foon e rääkensfääring
Dåt iir, weer ham e rääkensfääring aw betjucht, as dåt kaländeriir.
§ 17
Dåt präiwen foont oufrääken
Da kasepräiwere, wat foon e lasmootefersoomling kiiset wårde, präiwe et oufrääken foont iir. Ja kontroliire da innoome än ütjeefte än da papiire, wat deertu hiire, än beruchte am dåt riseltoot ouerfor e lasmootefersoomling.
§ 18
Dåt anern foon da statuute
Bloot e lasmootefersoomling koon da statuute anere. Deerfor as et nüsi, dåt önjt manst tou treedepårte foon da lasmoote, wat tustääse san, tustime. Följk koon bloots am aneringe foon da statuute oufstime, wan dåt oufstimen ouer dåt anern foon da statuute awfoorie önj e däisfüli önjkünid wörden as.
§ 19
Dåt apliisen foon e foriining
Följk koon jü foriining ai apliise, sü lung nuch mör as soowen lasmoote walens san, jü foriining widere tu fäären.
Wårt jü foriining apliised unti jüüle da stjüür-müülje ai mör, schal åles, wat e foriining hiirt, tu e Söödschlaswiksche Feriin (Sydslsvigsk Forening, SSF) ouerdräägen wårde. Di Söödschlaswiksche Feriin (Sydslsvigsk Forening, SSF) schal dadeere madle bloot for keere brüke, wat fort ålgemiin gååne, wat e friiske spräke gåågne.
Dåt apliisen foon e foriining wårt foont stjör eefter e forschrafte foon e § 26 BGB döörfjart.
Da statuute wörden di 21. önj e krölemoune (moi) 1975 apstald, di 10. önj e gjarsmoune (april) 1976 ütwided än di 25. önj e gjarsmoune (april) 1987 än di 07. önj e krülemoune (moi) 2004, di 28. önje stormmoune (oktoober) 2021 än di 16. önje foodermoune (juuli) 2024 anerd.
Risem-Lonham, di 16. önj e foodermoune (juuli) 2024.